5 HART VAN DE NIEUWSTAD

U staat voor een nieuwbouw woonwijk dat centraal is gelegen binnen de zuidelijke omgrachting van Culemborg. Deze woonwijk is gebouwd in 2020/2021. Voorafgaand aan de bouw van de woonwijk is door het bedrijf BAAC onderzocht welke archeologische resten nog in de grond aanwezig waren.

Afb boven: Historische kaart van Culemborg rond 1649 gemaakt door Joannes Blaeu. In rood is ongeveer de locatie
aangegeven van de opgraving Hart van Nieuwstad.

Op deze locatie zijn, op circa 70 cm onder de grond, resten gevonden van het Jerusalemklooster. De bouw van het klooster werd afgerond in 1492. Het hoofdgebouw van het klooster lag georiënteerd op de Zandstraat. Na de
Reformatie raakte het klooster geleidelijk in verval. Rond 1700, toen het koor van de kerk al was ingestort werd het terrein met panden verkocht. Een groot deel van het klooster is nu niet meer zichtbaar. Alleen in het huis van Zandstraat
23 (zichtbaar vanaf de parkeerplaats van de Albert Heijn) zijn nog muurresten aanwezig.

Het opgegraven gebied in 2020 betrof het achterterrein van dit klooster. Tijdens de opgraving is een grote poer bevonden. De poer was een fundering, maar ook nog het eerste beginnetje van muurwerk van een groot en fors bouwwerk. Uit de grootte van de baksteenformaten (circa 25x12x5cm) is af te leiden dat de poer uit de 16e eeuw komt. Op de historische kaart uit 1649 stond op deze locatie een poortgebouw en tuinmuur. De poer kan daarom of onderdeel geweest zijn van het poortgebouw of van de tuinmuur. Ten zuidwesten van het kloosterterrein is een
kalkstenen fragment van een beeldje ontdekt (zie afb. rechts). Het fragment is slecht bewaard gebleven en is circa 11 cm breed en 12 cm hoog. Vermoedelijk is het een beeldje van een heilige. Vanaf de heup tot knie van het beeldje is bewaard gebleven en dateert vermoedelijk uit de 14e of 15e eeuw. Verder zijn in het westen van het gebied resten gevonden
van drie (vermoedelijke) stadsboerderijen en resten van een historische weg, namelijk de Kloostersteeg.