Staalslakken, bouwstof of milieurisico?
De laatste tijd is er veel aandacht voor het gebruik van staalslakken. Staalslakken zijn restproducten van de staalindustrie en zien eruit als grijze stenen. Ze worden in Nederland gebruikt als bouwstof. We zien dat staalslakken steeds vaker worden toegepast in grootschalige projecten, bijvoorbeeld als ondergrond van wegen en om dijken en geluidwallen op te vullen of op te hogen. Dit duurzame hergebruik klinkt positief, maar bij het verkeerd toepassen kan dit grote gevolgen hebben voor mens en milieu.
Risico’s bij verkeerde toepassing
Als staalslakken niet goed worden toegepast, kan dat negatieve gevolgen hebben voor het milieu. Staalslakken moeten afgedekt worden en mogen niet nat worden. Als dat niet gebeurt en de staalslakken komen in contact komen met water, dan kunnen er giftige metalen in het (grond)water terecht komen. Ook bevatten staalslakken vrije kalk wat kan zorgen voor een verhoging van de pH-waarde van bodem en (grond)water. Dit is gevaarlijk voor mens en milieu.
Toezicht en regels
Bedrijven die staalslakken gebruiken moeten zich daarom aan regels houden bij het toepassen. Vanuit het Besluit bodemkwaliteit (Bbk) en de ‘zorgplicht’ moeten bedrijven ervoor zorgen dat er geen negatieve milieueffecten kunnen ontstaan. Ook mogen er niet meer staalslakken gebruikt worden dan nodig. Omgevingsdiensten houden hier toezicht op. Maar bedrijven die staalslakken toepassen hebben geen meldingsplicht. Hierdoor is vaak onbekend of en waar staalslakken gebruikt worden.
Landelijke informatieplicht in de maak
Om hier meer zicht op te krijgen en om milieu- en gezondheidsrisico’s te voorkomen, is er een eerste stap gezet. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gaat een landelijke informatieplicht invoeren voor het gebruik van staalslakken. Deze informatieplicht moet ervoor zorgen dat voordat staalslakken worden gebruikt, beoordeeld kan worden of dat op die locatie en met die toepassing wel verstandig is. En zo ontstaat er ook een database van de plekken waar staalslakken liggen, zodat de staalslakken op een juiste wijze verwijderd kunnen worden als het terrein een andere bestemming krijgt. De verwachting is dat deze informatieplicht over ongeveer een jaar ingaat.
Een praktijkvoorbeeld uit regio Rivierenland
Ook in onze regio hebben we te maken met het verkeerd toepassen van staalslakken. In 2018 is in Spijk ruim 670.000 ton staalslakken aangevoerd voor de aanleg van een golfbaan met geluidswal. Tijdens een controle ontdekte het Waterschap ernstige verontreiniging van het oppervlaktewater. Wij hebben toen direct de werkzaamheden stil gelegd namens het college van B&W van West Betuwe en onderzoek gedaan. Uit dat onderzoek bleek dat de staalslakken niet correct waren toegepast en afgedekt. Op dit moment is er nog geen definitieve oplossing voor de staalslakken in Spijk gevonden De staalslakken liggen in een tijdelijk depot op de locatie met een ringsloot eromheen. Wij houden toezicht op de situatie en praten mee over een mogelijke oplossing. Ook hebben we namens het college een aantal handhavingsbesluiten opgelegd.
Een positieve ontwikkeling
Als ODR juichen wij een informatieplicht toe. Het helpt om het gebruik van staalslakken beter te controleren, milieuschade te voorkomen en zo bij te dragen aan een gezonde en veilige leefomgeving.